Yükseköğretim Kurumları Sınavı’na (YKS) girecek üniversite adayı öğrenciler heyecan ve stres içinde gün sayıyor. Sınava az bir süre kala Yaşam Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Uzm. Dr. Dilay Karaarslan Öğrenecek, sınav kaygısı yaşayan öğrencilere önerilerde bulundu.
Kaynak: www.yasamhastaneleri.com
Kaygı; bir uyaranla karşı karşıya kaldığımızda yaşadığımız, bedensel, duygusal ve zihinsel değişimlerle kendini gösteren aşırı uyarılmışlık durumudur. Kaygının belirli bir düzeyde yaşanması performansın ve motivasyonun artmasını, daha hızlı ve etkin bir karar verebilmeyi sağlar. Bu açıdan kaygının belirli bir düzeyde olduğu sürece gerekli olduğunu söylenebilir. Endişe, yoğun duygulanım, aşırı derecede ve öğrencinin kendi başına başa çıkamayacağı bir durum halini aldığında, öğrenilen bilgilerin sınav sırasında etkili bir biçimde kullanılmasına engel olur. Bu yaşanılan “Sınav Kaygısı”dır. Sınavın öğrenciye yaşattığı kaygının ilk adımı, gireceği sınava farklı anlamlar yüklemesiyle başlar: Sınavda başarılı olamayacağım. Bu sınavda başarısız olmak benim Başarısız birisi olduğumu gösterir. Bu sınavda başarısız olursam Hayatım biter.
Unutmayın: Düşünceleriniz geriliminizi arttırıyorsa öğrenme yeteneğinizi de azaltacaktır.
Konsantre olamama ve dikkatsizlik, bilgileri anlama ve yorumlamada güçlük, bilgilerin unutulması, düşünceleri toparlayamama ve aktaramama zihinsel belirtiler olarak karşımıza çıkabilir. Bunun dışında kalp atım hızında artış, ellerde titreme, terleme ya da üşüme, nefes alıp vermekte güçlük, ateş basması, baş ağrısı, kas yorgunlukları, uyuşma şeklinde fizyolojik belirtiler olabilir. Sınav kaygısının duygusal belirtileri ise gerginlik, heyecan, sinirlilik, endişe ve korku. Bu belirtiler sadece liselere ya da üniversitelere giriş sınavları gibi uzun süreli hazırlık sürecinden geçilerek girilen sınavlara hazırlanırken görülmez, tüm sınavlar için sınav günü yaklaştıkça, sınav günü ve sınav anında da genelde yoğunlaşarak hissedilen duygulardır.
Yaşam Şekli: Fizyolojik ihtiyaçların karşılanamaması sonucu oluşabilecek uykusuzluk, yanlış beslenme, yeterince dinlenememe gibi durumlar.
Bilgi İhtiyacı: Doğru ve verimli çalışma yöntemlerinin bilinmemesi, ön bilgi eksikliklerinin yaşanması ve doğru zaman kullanımının bilinmemesi.
Çalışma Tarzı: Uygun olmayan ve dikkatin yoğunlaşamadığı bir ortamda çalışma, tutarsız ve ilgisiz konuların üzerinde durulması, çalışmaya zamanında başlayamamaktan dolayı hazır olamama gibi durumlar.
Psikolojik Faktörler: Gerçekçi olmayan olumsuz düşünceler, performansı olumsuz etkileyen öz eleştiriler, sonuca ilişkin olumsuz tahminlerdir.
Kaygıyla baş etmek için birden fazla yöntem kullanılabilir. Önemli olan kişinin kendisine en uygun olan ETKİN baş etme yöntemini bulmasıdır. En çok kullanılan etkin baş etme yöntemlerini ise şu şekildedir:
Zihinsel Yöntemler: Kaygıyı oluşturan olayın veya durumun kendisi değil olaya ve o duruma ilişkin değerlendirmelerdir. Bu nedenle sınavla ilgili durumlarda kişinin kendisiyle olumlu diyalog kurması çok önemlidir. Bu açıdan düşüncelerle yüzleşilmelidir. Sınav öncesi olumlu cümleler kurulmalıdır. En çok hangi düşünce sizi kaygılandırıyor bunlar bulunmalıdır ve değiştirilmeye çalışılmalıdır. Örneğin; 'Bu sınav, başarılı olmak ve hayatta mutlu olmak için tek yoldur.' Yerine: 'Bu sınavı kazanamamak dünyanın sonu değildir.' 'Kesinlikle başka bir çıkış yolu vardır.' 'Sınavlarda kazanamazsam bile farklı alanlarda mutlu ve başarılı olabilirim' gibi.
Gevşeme Egzersizleri: Gevşeme, bedendeki gerilimden sistematik bir şekilde kurtulmayı sağlar. Gergin olan bölgeler çeşitli egzersizler ile gevşer.
Dinlenme: Tüm çalışma sürecinde mutlaka spor veya başka bir hoşa giden faaliyet, bir hobi ile zihinsel ve bedensel dinlenme sağlanmalıdır. Çalışmalar sırasında veya sınav öncesinden uykunun yeterli ölçüde alınmasına özen gösterilmelidir. Vücudu yorabilecek, aşırı kafein tüketimi gibi, besinlerden uzak durulmalıdır.
Çocuklarınızdan çok erken yaşlardan itibaren sürekli ve performansının üzerinde başarı beklemeniz ve bunu sık sık tekrarlamanız,
Herhangi bir başarısızlık ve yetersizlik durumunda olumsuz eleştirmeniz, olumsuz sıfatlar takmanız,
Çocuğunuzun çalışma yöntemi ve zaman planlamasına yönelik yaptığınız olumsuz eleştiriler (bu kadar çalışma ile hiç bir şey yapamazsın),
Sınavı kazanamadığı takdirde çocuğunuzun gelecekteki yaşantısının nasıl olacağına dair tahminler (eğer kazanamazsan iyi bir mesleğin olmaz),
Sınavı siz ve çocuğunuz açısından bir kişlik ölçüsü olarak görmeniz (hepimiz rezil oluruz),
Onun yaptığı ve elde ettiklerini takdir etmeyip, daha iyisini yapmasını istemeniz, onu başkaları ile kıyaslamanız, gibi tutumlar ve davranışlar sınav kaygısının artmasına ve baş edilmesi zor bir hal almasına neden olmaktadır. Ayrıca sınav hazırlığında nelere öncelik verileceği, eksiklerin nasıl tamamlanacağı ve sınavda gösterilen performansın ne olacağı konusu, siz söz ettikçe çocuğunuzu da kaygılandıracaktır.
