Uykusuzluk (Insomni) genel bir tanımlama ile uykuyu başlatmada güçlük; yeterli süre ve fırsata rağmen uykunun süresinde, bütünlüğünde ve kalitesinde yetersizlik; gün içi yaşamını etkileyen ve olumsuz sonuçlar doğuran bir yakınmadır.
Antalya Yaşam Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Doç.Dr. Kadir DEMİRCİ Uykusuzluk (insomnia) hakkında bilgilendiriyor.
Kaynak: www.yasamhastaneleri.com
Kronik uykusuzluk, kısa süreli uykusuzluk ve diğer uykusuzluk bozukluğu olarak 3 kategoride sınıflanmaktadır.
Çocuklar ve genç erişkinler için, 20 dakikadan daha fazla sürede uykuya dalmak bir uyku bozukluğu olduğunu gösterirken, orta yaş ve yaşlı yetişkinlerde bu süre 30 dakikayı bulabilir. En sık uyku yakınması olan uykusuzluğun, kısa süreli uykusuzluk olarak yaygınlığı %30-50 iken, kronik uykusuzluğun toplumdaki yaygınlığı %6-10 gibi yüksek oranlardadır. İleri yaş ve kadın bireylerde uyku bozukluğu daha sık görülebilir. Tıbbi ya da nörolojik bozukluğu olan bireylerin %4-11’inde, psikiyatrik bozukluğu olan bireylerin ise %30-40’ında uykusuzluk bozukluğu ek tanısı bulunmaktadır.
Heyecan ya da kaygıyı arttıran yaşam olayları, uyku hijyeni yetersizliği, alkol/madde/kafein kullanımı, psikiyatrik bozukluklar, gündüz uykusu yapan ya da uyarıcı özelliği olan ilaçların kullanımı, ağrı varlığı, gebelik/menapoz dönemleri, obezite, gastroözofageal reflü, demir eksikliği, hipertansiyon, diyabet, parkinson hastalığı, kardiyovasküler/serebrovasküler hastalıklar, kronik akciğer hastalıkları, tiroid hastalıkları, huzursuz bacaklar sendromu, uyku ile ilişkili solunum bozuklukları uyku bozukluğuna sebep olan faktörlerdir.
Uykusuzluk bozukluğunun tanısı için polisomnografi ve beyin görüntüleme incelemeleri zorunlu olmamakla birlikte uykusuzluğa eşlik eden ve neden olabilen durumların saptanmasında faydalı olmaktadır. Ayrıca uykusuzluğa neden olabilen genel tıbbi durumdaki hastalıklara yönelik incelemelerde de gerekli olabilmektedir.
Uykusuzluk bozukluğunda tedavisinde özgül bir yaklaşım bulunmadığından, hastaya ve hastanın uyku özelliklerine göre tedavi planlanmalıdır. Uykusuzluğu hazırlayan, başlatan, sürdüren faktörler ve diğer uyku bozukluklarının varlığı, psikososyal, psikopatolojik ve genel tıbbi durum dikkatle ele alınmalıdır. Tedavide farmakolojik ve farmakolojik dışı yöntemler, bu bireylerin nitel ve nicel yönden sağlıklı bir uykuya sahip olmalarında oldukça etkilidir. Farmakolojik tedavide, hipnotik etkisi olan benzodiyazepinler, benzodiyazepin reseptör agonistleri, antidepresanlar, antihistaminikler, antipsikotikler, melatonin ve melatonin reseptör agonistleri, oreksin reseptör agonistleri kullanılmaktadır. Farmakolojik dışı yöntemler ise, uyku hijyeni eğitimi, uyaran kontrol tedavileri, uyku kısıtlama tedavisi, gevşeme tedavisi, bilişsel terapi ve paradoksal niyetlenme yöntemlerinden oluşmaktadır.
Uykusuzluk yakınması olan bireylerin bu şikâyetlerinin en etkin tedavisi ve temel yaşam öğelerimizden olan uykunun en iyi hale getirilmesi için bir psikiyatri uzmanına başvurmaları yerinde olacaktır.
⁃ Sabahları aynı saatte uyanılması
⁃ Uyku gelmeden yatağa yatılmaması
⁃ Yatma öncesi hazırlıkların belli bir düzende tamamlanması
⁃ Gündüz ve akşam uyuklamalarının olmaması
⁃ Gece uyunamadığında yatakta kalıp uyumak için zorlanmaması
⁃ Özellikle akşamüzeri olmak üzere düzenli egzersiz yapılması
⁃ Yatak odasının sadece uyumak ve cinsellik için kullanılması
⁃ Yatak odasının ısı, ışık, ve ses yönünden uykuya uygun olması
⁃ Uykuya yakın saatte (özellikle 2 saat öncesi dönemde) yemek yenilmemesi
⁃ Uykudan önceki en az 6 saatte kafeinli, alkollü içecekler ve tütün kullanımından kaçınılması
